İslam her ibadette olduğu gibi zekât ibadetinde de mükellefin durumunu göz önünde bulundurmuş ve ona makul, ancak taşıyabileceği yükü yüklemiştir. Taşımayacağı sorumluluğu ona yüklememiştir. Bundan dolayı bir insanın zekât ve sadaka fıtır ile mükellef olabilmesi için kişinin bakmakla yükümlü olduğu ailesinin temel ihtiyaçlarından fazla bir mala sahip olması gerekir.

Temel ihtiyaçlar insanın kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu ailesinin hayatını devam ettirebilmek için muhtaç olduğu şeylerdir. Bunlar barınma, yiyecek içecek sağlık giderleri, ev eşyası, binek, eğitim masrafları, mesleğe ait alet, makine, araç gereçler, kitaplar, elektrik, su, yakıt gibi cari giderler ve bunları karşılamak için ayrılan nakit paradır. Bunlar kişinin asli ihtiyaçlardır.