Önce ikinci sorudan başlayarak cevaplamak istiyoruz. Oruç tutmaya kalpten niyet etmek yeterli olur. Dolayısıyla bir kimse akşamdan yarının ramazan olduğunu ve kendisinin de bu ayda oruç tutacağını kalbinden geçirse ya da oruç için sahura yemeği yemek üzere kalksa bunlar da niyet sayılır. Ancak dil ile niyet etmek menduptur.

İster farz olsun, isterse nafile olsun, oruç ibadetinin her çeşidinde niyet yapmak şarttır. Çünkü ibadetler niyetsiz olmaz. Zira âdetle ibadetlerin arasını ayıran şey niyettir. Çünkü Peygamber Efendimiz: “Ameller niyetlere göredir, herkes niyet ettiği şeyi görecektir.”[1] buyurmuştur. Bütün oruçlara mümkünse sabah vakti girmeden evvel veya geceden niyet etmek en efdalidir.

Bazı oruçlar var ki, bunlara geceden niyet edilmesi gerekir. Bunlar, zimmette borç olan oruçlardır. Kazaya kalmış ramazan orucuna, başlanılmış bir nafile orucun kazasına, bütün çeşitleri ile kefaret oruçlarına ve mutlak adak oruçlarına geceden niyet etmek gerekir. Bu oruçlara niyetin geceleyin veya en geç imsak vaktine kadar yapılması lazım olduğu gibi, hangi orucun tutulacağının da belirtilmesi şarttır.

Diğer bazı oruçlara ise geceden niyet etmek gerekmez. Bu oruçlar, ramazan orucu, zamanı belirlenmiş adak orucu, müstehap ve mekruhları ile bütün nafile oruçlardır. Bu oruçlara akşam güneşin batışından, ertesi gün, gündüzün yarısından öncesine kadar niyet edilebilir. Fakat gün ortasından sonra yapılacak oruç niyetleri geçerli olmaz. Bu durum genelde Hanefî mezhebine göredir. Mâlikîlere göre, niyetin geçerli olması için güneşin batmasından itibaren gecenin son kısmına kadar veya fecrin doğması ile birlikte yapılması gerekir. Oruç nafile bile olsa zevalden önceye kadar niyet edilemez. Şâfiîlere göre ramazanda farz oruç için veya diğer zamanlarda kaza ve adak gibi oruçlar için geceden niyetlenmek şarttır. Ancak nâfile oruca zevalden önceye kadar niyetlenmek de caiz olur.

Oruca niyet etmenin şekilleri de vardır. Ramazan orucu, belirli adak veya herhangi bir nafile oruç için mutlak niyet yeterlidir. Örneğin, “yarın oruç tutmaya, yarınki günün orucunu tutmaya, yarın nafile oruç tutmaya” gibi ifadelerle oruca niyet edilebilir. Buna rağmen, oruçların ismini söyleyerek niyet etmek daha güzeldir. Mesela, “Niyet ettim Allah rızası için yarınki ramazan orucunu tutmaya.” denilmesi daha faziletlidir.