HAC İLE İLGİLİ BİLİNMESİ GEREKENLER
1. Hac Nedir ve Ne Zaman Yapılır?
Hac, İslam’ın beş şartından biridir. Hem beden hem de mal ile yapılan bu ibadet, Hz. İbrahim’den bu yana uygulanan bir kulluk görevidir. Kur’an’da, “Hac, bilinen aylardadır.” (Bakara, 2/197) buyurulmuştur. Sözü edilen aylar, Şevval, Zilkade ve Zilhicce aylarıdır. Arafat vakfesi, Müzdelife, Mina, kurban, şeytan taşlama gibi haccın rükün ve vacipleri Zilhicce ayının dokuzuncu günü yani Arefe gününden itibaren bayram günlerinde icra edildiği için hac yalnızca bu ayda yapılabilir.
- Hac Çeşitleri Nelerdir?
Hac üç şekilde yapılabilir:
- İfrad Haccı: Sadece hac yapılır, umre yoktur.
- Temettü Haccı: Önce umre yapılır, ihramdan çıkılır; sonra hac için yeniden ihrama girilir.
- Kıran Haccı: Umre ve hac birlikte yapılır, ihramdan çıkılmaz. Kıran ve Temettü haccı yapanlara kurban kesmek vaciptir.
- Haccın Şartları ve Rükünleri
- Şartları: Müslüman, akıllı ve ergen olmak, hac yapabilecek sağlık ve hacca gidecek maddi imkana sahip olmaktır.
- Rükünleri: (1) İhram, (2) Arafat vakfesi, (3) Ziyaret tavafıdır. Bu üç unsurdan biri eksik olursa hac geçerli olmaz.
- Hac Adayları İçin Yasaklar (İhram Yasakları)
İhramlıyken şu yasaklar geçerlidir:
ٱلْحَجُّ أَشْهُرٌۭ مَّعْلُومَـٰتٌۭ ۚ فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ ٱلْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِى ٱلْحَجِّ ۗ وَمَا تَفْعَلُوا۟ مِنْ خَيْرٍۢ يَعْلَمْهُ ٱللَّهُ ۗ وَتَزَوَّدُوا۟ فَإِنَّ خَيْرَ ٱلزَّادِ ٱلتَّقْوَىٰ ۚ وَٱتَّقُونِ يَـٰٓأُو۟لِى ٱلْأَلْبَـٰبِ
Türkçe Meali:
“Hac, bilinen aylardadır. Bu aylarda hacca niyet eden kimse, hac süresince cinsel ilişkiden, günahlardan ve kavga etmekten sakınsın. Siz hayır olarak ne yaparsanız Allah onu bilir. Azık edinin, kuşkusuz azığın en hayırlısı takvâdır. Ey akıl sahipleri! Bana karşı gelmekten sakının.” (Bakara, 2/197)
- Bu ayette özellikle üç ana yasak dikkat çekmektedir:
- Rafes: Cinsel ilişki ve buna dair söz veya davranışlar.
- Füsuk: Günah ve isyan, her türlü kötü davranış.
- Cidâl: Tartışma, kavga, çekişme.
- Ayrıca ihramlı olunan süre içinde koku sürünmek, tırnak kesmek, saç veya sakal kesmek, elbise veya topukları örtecek şekilde ayakkabı giymek (erkekler için), av hayvanı öldürmek gibi davranışlar haramdır. İhlal durumunda kabahate göre ceza ödemek gerekir.
- Yevm-i Terviye Nedir?
Zilhicce’nin 8. günü olan “Yevmü’t-Terviye”de hacı adayları yeniden ihrama girer ve yüksek sesle “Lebbeyk Allahümme Lebbeyk…” diye telbiye getirir. Terviye günü hac ibadetinin fiilen başladığı gündür.
- Arafat Nedir ve Ne Yapılır?
Arafat, hac ibadetinin temel rüknü olan “vakfe”nin yapıldığı yerdir. Vakfe zamanı, Zilhicce’nin 9. günü öğle vaktinden itibaren başlayarak bayramın birinci günü (yevmü’n-nahr) imsake kadar sürer. Bu süre içinde bir an bile olsa Arafat’da bulunan kimse vakfe yapmış sayılır. Uygulamada hacılar öğle ile akşam arası bu bölgede vakfe yapmaktadır. Peygamber Efendimiz (s.a.s.) “Hac Arafat’tır.” buyurmuştur (Tirmizî, Hac 64).
- Müzdelife Nedir ve Ne Yapılır?
Arafat’tan sonra Müzdelife’ye inilir. Burada gecelemek (mebît) sünnet, vakfe yapmak vâciptir. Vakfe vakti Hanefîlere göre fecir/imsak ile güneşin doğuşu arasıdır. Şâfiîlere göre vakfe gece yarısından itibaren başlar. Uygulamada Şâfiî mezhebinin görüşü esas alınmaktadır. Şeytan taşlamak için atılacak taşlar genellikle burada toplanır.
- Cemerat Nedir ve Ne Yapılır?
Cemerat, Mina’da yer alan şeytan taşlama alanıdır:
- Cemretü’l-Akabe (büyük şeytan),
- Cemretü’l-Vüstâ (orta şeytan),
- Cemretü’l-Suğrâ (küçük şeytan).
Bayramın birinci günü sadece Akabe cemresi taşlanır, sonraki iki günde üçü de taşlanır.
- Tavaf Çeşitleri
- Kudüm Tavafı: Mekke’ye gelişte yapılır (sünnet).
- Ziyaret Tavafı: Haccın rüknüdür.
- Veda Tavafı: Mekke’den ayrılmadan önce yapılır (vacip).
- Diğerleri: Umre, nafile ve nezir tavafları.
- Hac Kurbanı (Hedy)
Temettü ve kıran haccı yapanların şükür kurbanı kesmesi vaciptir. Günümüzde kurban hacca gidilen kuruluşlar tarafından kesilmektedir. Kurban Bayramının ilk üç günü içinde kesilmesi gerekir. İfrad haccında kurban vacip değildir, ancak kesilirse nafile olur.
